Onderstaande foto staat in de Gazet voor Bergen op Zoom en omstreken van 9 maart. Om de week vindt u daar een foto uit onze Toen en Nu series. Al deze combifoto’s kunt u bekijken in het album Toen en Nu, dat u kunt openen door op de thumbnail links te klikken.
(Klik op de foto’s om te vergroten)
De beroemde peekoffiefabriek van De Beukelaar uit Ossendrecht en later Antwerpen vindt hier zijn oorsprong. In 1881 huren enkele zonen van weduwe De Beukelaar (Martina Musters) een drogerij of ast op Calfven naast de Barakken. Dat zijn op dat moment enkele leegstaande aan elkaar gebouwde huisjes. Zij gaan daar peekoffie produceren. Na de afbraak in 1926 bouwde Jan de Beukelaar ernaast huize Sterrebos.
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van de uitgave van heemkundekring Het zuidkwartier ‘Peekoffie uit Ossendrecht’, door P.J. van den Bussche.
Klik op de afbeelding om deze uitgave te openen bij speciale Tijdingen.
Van 1830 tot 1968 was Ossendrecht een Cichoreistadje. Er zijn in die periode wel acht peekoffiefabrieken actief geweest, waaronder twee hofleveranciers:
– Noord Brabantsche Peekoffiefabriek ‘het Roode Anker’ van de Wed. C. Mattheeussens & Zonen. (1850)
– Noord Brabandsche Stoom-peekoffiefabriek Gebroeders de Beukelaar. (1887)
In Ossendrecht is sinds 1996 het plein ‘De Cichorei’.
In Peekoffie 1 gaat het over De Beukelaar, in Peekoffie 2 zal het gaan over Mattheeussens.
Wat is peekoffie of cichorei?
In Wikipedia lezen we:
Koffiecichorei (Cichorium intybus var. sativum) is een plant, familie van de witlof, die voor de productie van cichorei en insuline geteeld wordt. Sinds de 19e eeuw wordt van de gemalen en gebrande wortels van cichorei een cafeïnevrije drank gemaakt waarvan de ietwat bittere smaak lijkt op die van koffie. In de Franse tijd, rond 1800, was deze cichoreikoffie of peekoffie in Nederland populair geworden. In oorlogs- en crisisjaren, vooral 1940-1945, werd deze surrogaatkoffie bij gebrek aan echte op grote schaal gedronken, waarbij echter de opwekkende werking van de cafeïne ontbrak. Ook werd vaak een beetje ‘peekoffie’ aan echte koffie toegevoegd als smaakversterker.
DE BEUKELAAR
De Belg Franciscus de Beukelaar vestigde zich in 1841 in Ossendrecht als schoenmaker. Een jaar later trouwde hij met Martina Musters. Toen hij in 1867 stierf, liet hij zijn vrouw met negen kinderen, in de leeftijd van 1 tot 23 jaar, achter.
Na de start op Calfven, zoals hierboven beschreven, wordt in 1889 een nieuwe fabriek in gebruik genomen aan het Hondseind door de Gebroeders de Beukelaar: Bernard, Piet, Sjef, Stan en Frans.
Personeel van de Gebroeders de Beukelaar voor het vertrek naar de carnavalsoptocht in Bergen op Zoom in 1928 
Het ging heel goed met de handel in groene en gebrande peekoffie. In 1892 vindt de eerste uitbreiding plaats. Daarnaast laten Stan en Piet fraaie woningen bouwen.
Huis van Stan de Beukelaar
Weduwe De Beukelaar, Martina Musters, stierf in 1899. Zij is vereeuwigd in deze bekende reclameafbeelding, waarop zij getooid is met Ossendrechtse muts en omslagdoek.
Bij de in- en uitvoer van wortels en koffie uit en naar België werd aan de grens veel hinder ondervonden en onkosten gemaakt. Vandaar dat al langer aan een vestiging in België werd gedacht. In 1903 werd de stap gezet: de gebroeders kochten een bestaand fabrieksgebouw in Antwerpen.
Opvallend is de gekozen merknaam: Merk oud vrouwtje
De zaken gingen zeer goed, ook in de oorlogsjaren 1914-1918, mede door de stagnatie van de aanvoer van gewone koffie.
In 1924 werd Victor de Beukelaar directeur in Antwerpen. Hij was zeer gericht op kwaliteit en reclame en werd de grootste cichoreifabrikant van België. Op de wereldtentoonstelling van 1930 in Antwerpen had de firma een eigen paviljoen, waar personeel van De Beukelaar cichoreikoffie bereidde van bijzondere smaak en kwaliteit. Volgens de Gazet uit die tijd leverde De Beukelaar drie Antwerpse lekkernijen: cichorei, koekjes en elixer d’Anvers.
Het gehele personeel van De Beukelaar in Antwerpen voor het paviljoen op de wereldtentoonstelling aldaar in 1930
In 1927 werd in Ossendrecht nog een nieuwe branderij gebouwd achter de fabriek. Er werkten daar 12 à 15 mannen en vrouwen. Door de crisis in de jaren dertig ging de fabriek snel achteruit. Toen Alphons de Beukelaar in 1939 stierf, werd de fabriek gesloten. In 1947 kocht aannemer Louis Dries de gebouwen en verbouwde ze tot enkele winkels en woonhuizen.
Ook in Antwerpen was het moeilijk. In 1932 kwam Antoon de Beukelaar daar aan de leiding. Hij was de zoon van timmerman-aannemer Sjaak, die een broer was van de Gebroeders en woonde op het Hondseind. De oorlog 1940 – 1945 zorgde weer voor een opleving. Zijn huwelijk met de dochter van de concurrent, Emma Mattheeussens, baarde in Ossendrecht veel opzien.
In 1981 is het einde van De Beukelaar in Antwerpen