Paulientje op de Brabantse dag in Heeze 26 augustus 2018

HET LAATSTE APPLAUS VOOR ONS PAULIENTJE: HET KLEINSTE

                                          MEISJE TER WERELD

John van Dooren

Hoewel het Ossendrechtse meisje Paulina Musters al in 1895 is overleden leeft zij bij velen nog steeds voort als zijnde een grote beroemdheid onder de naam “Prinses Paulientje.”
Tot op heden staat zij nog steeds vermeld in het Guinness Book of Records als het kleinste meisje ter wereld.
Na haar overlijden was en bleef zij in haar dorp nog vaak onderwerp van gesprek, zonder dat er eigenlijk veel over haar op schrift kwam te staan.


Het was burgemeester Vos de Wael die begin jaren 50 van de vorige eeuw geïnteresseerd geraakte in het leven van Prinses Paulientje. Hij verzamelde een beperkt aantal spulletjes van haar die in een glazen kast in het toenmalige gemeentehuis van Ossendrecht uitgestald werden, maar daar bleef het dan ook bij. Het was pas in het jaar 1967 voordat er iets concreets over Prinses Paulientje werd geschreven.  Dit werd gedaan door de uit Ossendrecht afkomstige redemptorist P.C. Krüter, die een levensschets van Johanna Paulina op basis van de vele herinneringen van inmiddels hoog bejaarde leeftijdgenootjes van haar op papier zette. Ondanks dat iedere Ossendrechtenaar wist wie Prinses Paulientje was bleef het toch betrekkelijk stil rond haar, maar dit veranderde echter wel in de loop van de 21e eeuw.
De doorbraak kwam nadat schrijver Mark Traa in 2012 een boek over Paulina schreef.
Enkele jaren later schreef de bekende tekstschrijver en zanger Jan Rot (die vanaf het jaar 2002 t/m 2014 in Ossendrecht woonde) een lied over haar. Jan Rot heeft zelfs te kennen gegeven een musical te gaan schrijven over deze kleine Ossendrechtse beroemdheid. Wanneer Jan Rot dit gaat waarmaken is nog niet bekend maar we kijken er wel met grote belangstelling naar uit. Omroep Brabant TV heeft in 2017, in het kader van het programma Brabantse Helden, een documentaire over Prinses Paulientje gemaakt. Door dit alles nam de landelijke belangstelling sterk toe, maar ook in onze gemeente flakkerde de vlam voor dit wonderkind plots weer op. Onlangs werd vanwege het 40 jarig jubileum van heemkundekring Het Zuidkwartier nog een stripboek over haar uitgebracht, waarvan de tekst en de tekeningen gemaakt zijn door Bert Janssens. 

(klik op een foto om te vergroten) Gelijktijdig met het uitreiken van het stripboek werd er op donderdag 5 juli 2018 bij Zorgcentrum Mariahove een monument ter ere van Prinses Paulientje onthuld. Dit monument werd, door toedoen van oud wethouder Martin Groffen, ontworpen en gemaakt door de beeldend kunstenaar Hans Hermes uit Putte.
Na dit alles zou je denken van nu zal het dan toch wel klaar zijn,….. maar nee, er stond nog iets speciaals te gebeuren omtrent Paulientje, een gebeurtenis die ik graag onder uw aandacht wil brengen. Begin 2018 zag ik een berichtje in de krant waarin vermeld stond dat in de beroemde theaterparade van de Brabantsedag  Heeze, een dorp gelegen bij Eindhoven, op zondag 26 augustus 2018, Ossendrecht een van de onderwerpen zou zijn. Deze Brabantsedag in Heeze bestaat al 61 jaar en is in de loop der jaren uitgegroeid tot een van de grootste theaterparades van Europa. Dit evenement trekt jaarlijks elke laatste zondag van augustus door de straten van Heeze waar tien- duizenden bezoekers het schouwspel gade slaan.
Het thema voor 2018 was “Van Ravenstein tot Roosendaal”. In de parade van 2018 kwamen gebeurtenissen uit het verleden tot leven, gerelateerd aan het thema en aan Brabant.
Bij dit thema hoorde een lijst van alle 296 vroegere en huidige plaatsen in Noord Brabant.Aan elke plaats is een significante gebeurtenis of persoon gekoppeld uit het verre verleden t/m 31 december 1920, de periode waarin het onderwerp zich moet afspelen.
De 16 wagenbouwersgroepen moesten hieruit hun  keuze maken.

Een van die bouwclubs, genaamd Vriendenkring De Rooie Hoek, koos als thema het verhaal van onze Ossendrechtse Prinses Paulientje. Deze bouwclub is opgericht in het jaar 2000, telt momenteel 118 leden en heeft reeds 5x de eerste prijs behaald op de Brabantsedag in Heeze. Ik vroeg mij af wat de plannen waren van de bouwclub, hoe en wat zouden ze gaan uitbeelden om een mooie creatie te gaan realiseren? Al vrij snel kreeg ik antwoord op mijn vraag door dat ik op hun website, www.derooiehoek.nl, de beschrijving hiervan kon inzien.

Hierin stond o.a. te lezen dat de bouwclub had gekozen voor een themaonderwerp met de naam: “Het laatste applaus voor ons Paulientje: het kleinste meisje ter wereld”. In de theaterparade zou de bouwclub dan de begrafenis van Paulientje in haar woonplaats Ossendrecht uit gaan beelden.Na maandenlange theoretische voorbereidingen was het dan in mei 2018 zo ver dat de bouwclub kon beginnen met de bouw van de door hun beoogde creaties. En zo werden er in 3 maanden tijd maar liefst 5 wagens gemaakt, allemaal in de vorm van een muziekdoos omdat elke wagen afzonderlijk 360° in de rondte moest kunnen draaien. De 5 wagens moesten, tezamen met vele acteurs, de gehele geschiedenis van het “artiestenleven” van Prinses Paulientje aan het publiek gaan vertonen.

Na dit gelezen te hebben stond mijn besluit vast, ik moest en zou hoe dan ook op zondag 26 augustus 2018 de themaparade van de Brabantsedag in Heeze met eigen ogen gaan aanschouwen. Inmiddels had ik contact opgenomen met Joost Haneveer, een van de auteurs van Vriendenkring De Rooie Hoek. Joost nodigde mij uit om, voorafgaande aan de parade, op donderdag 23 augustus naar hun bouwplaats in Heeze te komen. Jammer genoeg kwam dit voor mij niet gelegen en moest ik wachten tot zondag 26 augustus. De uitnodiging om vooraf naar de bouw van de wagen op de bouwplaats te komen kijken werd ook verstuurd naar de gemeente Woensdrecht. Burgemeester Adriaansen en de gemeenteraadsleden Ad Pijnen en Ludo Bolders namen de uitnodiging aan en bezochten de bouwplaats op donderdag 23 augustus in Heeze. Zondagmorgen 26 augustus vertrok ik, samen met mijn vrouw, om 9 uur met de auto naar Heeze. Daar aangekomen lazen we in het programma-boekje dat er 16 wagens meereden en dat de wagen van Paulientje als 7e  wagen in de parade was ingedeeld. In dit boekje stond ook het volgende citaat vermeld.
“De 16 wagens worden door ruim 2000 acteurs vergezeld die het publiek trakteren op een waar schouwspel. Ze nemen je mee op reis en verbeelden de bijzondere gebeurtenissen en personen van 16 Noord Brabantse plaatsen In een paar minuten spelen zij een compleet verhaal, maar dan wel zodanig dat je zelfs als toeschouwer in een ogenblik onderdeel van het straattheater bent.” Doordat we vroeg ter plaatse waren konden we een goede plek langs het parcours innemen. Het was even wachten maar omstreeks half 4 bereikten de eerste paradewagens bemand en omringd met  hun vele fraai uitgedoste acteurs de plaats waar wij stonden. Het was een lust voor het oog om te zien hoe direct vanaf het allereerste begin het publiek betrokken werd bij al de historische  thema`s die uitgebeeld werden. Toen de eerste 6 bouwclubs ons gepasseerd waren kwam de wagen in zicht waar wij met name speciaal voor  naar Heeze gekomen waren, de wagen van Vriendenkring De Rooie Hoek. Voorafgegaan door een levensgrote ingelijste foto van Prinses Paulientje, staande op de hand van haar impresario en zwager Joseph Verschueren, werd het publiek getoond wie Prinses Paulientje was.

Daarachter kwam de lijkstoet met vooraan de 1e wagen waar op de draaischijf, tussen boeketten rode rozen, het doodskistje van Paulientje stond. Achter de lijkwagen liepen ± 50 droevig kijkende in circuskledij gestoken acteurs die in stilte maar op een pakkende wijze hun verdriet voorbeeldig uitdroegen. De stoet werd begeleid door gepast zacht spelende instrumentale muziek hetgeen meteen merkbaar overgebracht werd op het publiek. Het gevolg hiervan was dat tijdens het voorbijtrekken van de lijkstoet het publiek opvallend stil werd en dit bracht nu juist de gewenste sfeer die de acteurs ook voor ogen hadden. Achter de lijkstoet reed de grote wagen, bestaande uit 4 aan elkaar gekoppelde delen.
De bedoeling van deze uit 4 delen bestaande wagen was om stapsgewijs de opbouw van de carrière van Prinses Paulientje de revue te laten passeren. Dat Paulientjes bekendheid groter en groter werd, werd weergegeven in de achter elkaar gekoppelde wagens die in grootte ook opliepen van wagen 1 t/m 4. Op elke wagen was op ware grootte het silhouet van Paulientje geplaatst.
De 1e wagen gaf het begin van haar carrière aan wat plaats vond op de kermis in Antwerpen.
Op de 2e wagen werd haar optreden weergegeven in het circus in de Duitse stad Berlijn. Achter de wagen van Berlijn kwam de 3e wagen, deze wagen liet haar optreden zien op de kermis in Parijs.
Op de 4e en grootste wagen werd de voorgevel van het Proctor’s Theater afgebeeld welke stond in de wijk Broadway in New York.
In dit beroemde theater had op 7 februari 1895 het allerlaatste optreden van Prinses Paulientje plaatsgevonden, een week later is zij overleden.
De stilte tijdens het voorbijtrekken van de lijkstoet werd af en toe onderbroken door een luid applaus ten teken dat het publiek genoot van hetgeen  bouwclub Vriendenkring De Rooie Hoek dit jaar als themaonderwerp had gerealiseerd.
Met het behalen van de 6e prijs algemeen en een 3e plaats in de categorie overdracht thema heeft de bouwclub de beloning gekregen die zij zeker verdiend hebben.

Wij waren blij en voldaan om deze geweldige sfeervolle Brabantsedag in Heeze mee te hebben mogen maken. We vonden het natuurlijk ook heel bijzonder dat Vriendenclub De Rooie Hoek, door te kiezen voor  het themaonderwerp Prinses Paulientje, hiermee gelijktijdig haar bekendheid weer verder heeft uitgedragen. Ik wil dan ook graag afsluiten met te melden dat wat mij betreft Vriendenclub De Rooie Hoek had mogen winnen, maar heel waarschijnlijk is mijn chauvinisme hier wel de iets te ver in gegaan.

Klik op deze link voor nog meer foto’s van de parade